Category: Share

Sự thành công trong công việc của bạn có làm bạn sợ không? Bạn có bao giờ muốn giơ tay lên và nói rằng, “Tôi cảm thấy như một kẻ gian lận?” Nếu bạn trả lời có cho cả hai câu hỏi này, bạn có thể đang bị hội chứng kẻ mạo danh (Imposter Syndrome). Hội chứng kẻ mạo danh là một trở ngại ảnh hưởng đến rất nhiều người thành công và sáng tạo – vì họ nghi ngờ khả năng của bản thân họ.

Nhưng hội chứng kẻ mạo danh không chỉ là vấn đề cá nhân. Nếu không giải quyết chúng thì sẽ gặp nhiều thiệt hại cho bản thân. Nó có thể khiến cho ai đó không thể hiện được hết khả năng của họ. Hội chứng kẻ mạo danh có thể cướp đi công việc của nhiều tài năng cần thiết, vì nó có thể khiến cho một người nào đó tránh xa khỏi việc ứng tuyển cho một vị trí đầy thách thức mà họ thực sự có đủ điều kiện và khả năng đảm nhận. Hội chứng kẻ mạo danh cũng có thể lấy đi sự tự tin của một người mà họ cần có để cảm thấy tốt về bản thân họ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về hội chứng kẻ mạo danh. Tôi sẽ định nghĩa hội chứng kẻ mạo danh và giải thích cách nó ảnh hưởng như thế nào đến những người đang mắc phải hội chúng này. Và chỉ để chứng minh rằng bạn không phải là người duy nhất đôi khi cảm thấy như một kẻ gian lận, tôi sẽ chia sẻ lời trích dẫn từ tám người nổi tiếng và lãnh đạo thành công về hội chứng kẻ mạo danh. Cuối cùng, tôi sẽ chia sẻ bảy lời khuyên về cách chống lại hội chứng kẻ mạo danh trong cuộc sống của chính bạn.

Hội chứng kẻ mạo danh là gì?

Hội chứng kẻ mạo danh là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả những cảm giác không thích hợp mà những người thành công thường có. Thuật ngữ này được tạo ra vào năm 1978 bởi hai nhà tâm lý học lâm sàng, Tiến sĩ Pauline Clance và Tiến sĩ Suzanne Imes, như một cách để mô tả sự quan sát của họ mà nhiều phụ nữ thành công mà họ nghiên cứu cảm thấy không xứng đáng với thành công của họ.

Mặc dù nó thường được gọi là “hội chứng”, nhưng hội chứng kẻ mạo danh thực sự không phải là một tình trạng bệnh lý. Nó thậm chí không phải là sự rối loạn tâm lý. Tuy nhiên, hội chứng kẻ mạo danh là rất thực tế và nếu bạn mắc phải hội chúng này, những ảnh hưởng của nó có thể khiến bạn không sử dụng được hết đầy đủ tiềm năng của mình và làm cho bạn không thể hưởng thụ những thành công mà bạn có. Hội chứng kẻ mạo danh đôi khi còn được gọi là hiện tượng kẻ mạo danh.

Hội chứng kẻ mạo danh sẽ cảm thấy như thế nào?

Hãy tưởng tượng rằng bạn vừa có một sự thăng tiến lớn trong công việc. Bạn đã làm việc chăm chỉ để có được vị trí đó, nhưng thay vì cảm thấy hài lòng với thành tích của bạn, bạn đang đầy sợ hãi. Mặc dù tất cả các đồng nghiệp của bạn đồng ý rằng bạn có đủ khả năng để thực hiện công việc đó, nhưng bạn sợ rằng bạn sẽ xấu hổ khi mọi người phát hiện ra rằng bạn thực sự không xứng đáng. Tệ hơn nữa, bạn sợ bạn sẽ mắc một sai lầm ngớ ngẩn và mọi người sẽ nhận ra bạn là một kẻ mạo danh. Đó là những gì mà hội chứng kẻ mạo danh thể hiện.

Có bao nhiêu người đang mắc phải hội chứng kẻ mạo danh?

Rất nhiều người đang mắc kẹt với nó. Trong khi các nghiên cứu khác nhau về chính xác có bao nhiêu người phải đối mặt với hiện tượng kẻ mạo danh, thì một số nghiên cứu ước tính rằng có 7 trên 10 người trong chúng ta sẽ gặp phải hội chứng kẻ mạo danh ít nhất một lần. Trong khi các nhà nghiên cứu ban đầu tin rằng nó là vấn đề của hầu hết phụ nữ, thì các nghiên cứu sau đó đã chỉ ra rằng hội chứng kẻ mạo danh không chỉ giới hạn ở phụ nữ.

Thật chẳng lạ gì khi chúng ta có những người bạn tự tin “quá đà” khi mới biết chút kiến thức hơn dân nghiệp dư. Vậy nguyên nhân do đâu? Một facebooker có tên Jul Tran đã lý giải vấn đề này khá logic trên trang cá nhân như sau:

Đầu tiên, họ chẳng biết gì cả, và hiển nhiên họ cũng tự hiểu rằng mình kém. Một người mới chơi poker thời gian đầu sẽ như vậy, rụt rè, vừa đánh vừa nhìn quanh để học hỏi, về nhà có khi còn bật youtube lên tìm xem Phil Ivey hoặc Tom Dwan chơi.

Được một thời gian, tiến bộ một chút, đạt được chút thành công, họ bỗng nghĩ họ cực kỳ giỏi. Đây là những người chơi poker từ 1 đến vài năm, ăn được nhiều tiền khi cash game với gà hoặc thắng được vài giải lớn, bắt đầu nhảy lên chơi high stakes, ngồi trên bàn thì bình phẩm chê bai cách chơi của người khác.

Họ cũng không đủ trình độ để nhận ra cái giỏi của những chuyên gia thực thụ, vì thế dạo quanh forum poker, ta thường bắt gặp những bình luận kiểu như “Thằng A mà cũng gọi là top pro? Tao ngồi chung bàn với nó rồi, đánh thường lắm”.

Người nghệ sĩ hàng đầu mới cẩm nhận rõ ràng được sự khác biệt giữa một chiếc đàn hàng chục nghìn USD và một chiếc guitar hàng chợ. Những bậc thầy ẩm thực mới thấy hết được độ tinh tế trong tô nước dùng của một hàng phở gia truyền.

Đến một lúc nào đó, họ vượt qua “đỉnh của ngọn núi Vô Tri”, bắt đầu ngộ ra rằng, kiến thức thật mênh mông, còn quá nhiều điều ta không biết. Với những người chơi poker, đó thường là lúc họ bị downswing, không còn may mắn nữa, thua liên tục, bị hiện thực đập vào mặt, hoặc khi họ bắt đầu tiếp cận với các phương pháp, lối chơi hiện đại, khoa học.

Lúc này họ nhận ra mình nhỏ bé thế nào, và bắt đầu thấy ngợp, thấy tuyệt vọng, ở đáy của sự tự tin, phong độ của họ cũng sụt giảm vì họ trở lại với sự rụt rè, không dám bluff, không dám thin value bet.

“Ngày trước mới chơi thì đánh toàn thắng, giờ biết chơi rồi thì đánh toàn thua” là một câu than vãn quen thuộc. Rất nhiều người từ bỏ giấc mơ theo đuổi con đường chuyên nghiệp vào lúc này, bởi poker không phải cái nghề đơn giản nhẹ nhàng vừa chơi vừa vui vừa có tiền như ban đầu họ ngây thơ nghĩ, hóa ra nó cũng khó, cũng đòi hỏi bỏ trí tuệ công sức như bất cứ nghề nào khác.

Những người còn trụ lại được, sẽ từng bước bò dần lên trên triền đồi khai sáng. Từng bước, từng bước, càng học, họ càng ngộ ra một chút, hiểu thêm một chút, tự tin lên một chút. Rồi một ngày kia, có thể họ sẽ trở thành một chuyên gia thực sự.

Họ sẽ tự tin trở lại, nhưng sự tự tin của họ đến từ kiến thức của họ, do họ đã chiến đấu để giành được nó một cách xứng đáng, chứ không phải sự tự tin đến từ ngộ nhận.

Diễn biến tâm lý miêu tả ở trên được khoa học gọi là hiệu ứng Dunning Kruger, và nó tồn tại trong mọi lĩnh vực, không chỉ trong poker.

Những người biết một chút, giỏi hơn dân nghiệp dư chút xíu, chính là những người ảo tưởng nhất về bản thân, và rất dễ đưa mình vào hiểm nguy.

Người biết lái xe được tầm một năm là những người dễ gây tai nạn nhất. Mấy thanh niên mới học võ là những người hùng hổ nhất.

Người biết bơi tạm khá là những người dễ chết đuối nhất.

Những người đã bể bankroll, nợ nần rồi dần biến mất trong làng poker là những người từng rất nổi sau khi hit được vài tour lớn nọ kia cách đây vài năm, chứ không phải những người chơi gà gà thua suốt.

Hiệu ứng Dunning Kruger cũng phổ biến ở những chuyên gia mới nhảy sang một lĩnh vực tay trái khác.

Họ vốn là chuyên gia của lĩnh vực cũ, với vốn kiến thức, hiểu biết mà mình đã đúc kết được, đã chứng tỏ khả năng qua bao thử thách, nên họ rất tự tin.

Họ tưởng rằng, với lĩnh vực mới, họ cũng giỏi như vậy. Dân poker chuyên nghiệp rất thích nhảy vào forex, crypto, phái sinh, sẵn sàng đầu tư hàng chục ngàn USD dù chưa qua trường lớp nào.

Tổng thống Trump lão luyện kinh doanh, rất tin vào trực giác của mình đã được trui rèn qua hàng chục năm chinh chiến trên thương trường, nhưng tiếc rằng ông lại áp dụng mù quáng sự tự tin đó, trực giác đó vào lĩnh vực khoa học, y tế mà ông chỉ là tay mơ, thay vì lắng nghe chuyên gia, cố vấn.

Người nổi tiếng trên mạng, các hot blogger rất thích nêu quan điểm, bình luận của mình một cách chắc mẩm, cực đoan về những lĩnh vực có khi chả ăn nhập gì với chuyên môn của họ (chẳng hạn bầu cử tổng thống Mỹ).

Chú ý, đây không phải vấn đề của trí thông minh. Không phải người nào bị dính sai lầm này là ngu ngốc, còn người thông minh sẽ miễn nhiễm.

Hiệu ứng này phổ biến là do cấu tạo, cách nghĩ của não người, vốn chỉ thấy được những gì nó thấy trước mắt, chứ rất khó cảm được những gì nó không biết, nằm ngoài tri giác.

Bất cứ ai cũng có những lĩnh vực nằm ngoài chuyên môn của họ mà họ đang ảo tưởng, chẳng hạn tưởng rằng mình hát hay (thế nên mới có vấn nạn karaoke kẹo kéo), tưởng rằng mình xinh đẹp duyên dáng khéo nói chuyện (người người nhà nhà đổ đi làm live stream, làm youtuber). Và khó khăn nhất là bạn không thể thay đổi cách nghĩ của họ, dù bạn có cố dùng lập luận, logic, phản chứng chi tiết, xác đáng thế nào.

Đừng tranh cãi về poker với một người chưa từng nghe đến khái niệm equity, đừng cố thuyết phục một người rời bỏ mạng đa cấp Bitconnect nếu họ còn chẳng biết blockchain là gì. Cái quan trọng hơn với mỗi chúng ta là tự bảo vệ mình trước hiệu ứng Dunning Kruger. “Trước khi tìm cách tranh luận với một thằng ngu, hãy đảm bảo đối phương đang không làm điều tương tự”. Tập lắng nghe ý kiến trái chiều, những góc nhìn đối lập.

Trước khi đưa ra một luận điểm, hãy thử tự phản bác lại luận điểm đó hết sức có thể. Hãy dùng đến thống kê, dữ liệu, phần mềm để có được đánh giá khách quan nhất về khả năng thực sự của mình. Bất cứ khi nào bạn thấy mình suy nghĩ “hoàn toàn chắc chắn”, “tôi khẳng định”, “không nghi ngờ gì”, “tôi không thể sai”, đó là lúc bạn nên bắt đầu hoài nghi về chính mình.

Như vậy, có thể bạn và tôi:

– Ta vô thức không biết, những điều ta không biết

– Ta ý thức biết, ta không biết điều gì

– Ta ý thức biết, ta biết làm gì

– Ta vô thức biết, ta biết làm gì…và rồi lại vô thức không biết những điều ta không biết.

Liệu bạn có biết mình đang ở đâu trong quá trình học hỏi và đi đến thành công chưa?

Tháp nhu cầu Maslow được ứng dụng rất nhiều trong các lĩnh vực của cuộc sống. Hiểu rõ được năm thứ bậc của Tháp nhu cầu Maslow sẽ giúp ích rất nhiều cho mỗi cá nhân cũng như các doanh nghiệp.

Để hiểu rõ hơn về Tháp nhu cầu Maslow cũng như những ứng dụng của nó, hãy cùng tìm hiểu xem Tháp nhu cầu Maslow là gì?

Năm 1943, nhà tâm lý học nhân văn Abraham Maslow đã đưa ra Tháp nhu cầu Maslow hay Maslow’s hierarchy of needs. Đây được xem là một trong các lý thuyết quan trọng nhất trong ngành quản trị kinh doanh. Lý thuyết này sau khi đưa ra đã gây nên sức ảnh hưởng vô cùng lớn bởi những ứng dụng tuyệt vời của nó trên mọi lĩnh vực. Đầu tiên phải kể đến là quản trị nhân sự, đào tạo hay quản trị marketing… Tháp nhu cầu Maslow còn được sử dụng để giải thích một vài hiện tượng trong cuộc sống.

Ý tưởng tháp nhu cầu của Maslow:

Maslow cho rằng, nhu cầu của con người được chia theo các cấp bậc khác nhau từ nhu cầu cơ bản ( ở tầng dưới cùng) cho đến các nhu cầu cao hơn ở các cấp bậc cao hơn được xếp các tầng phía trên. Các nhu cầu cơ bản sẽ được ưu tiên hơn bao gồm ăn uống, ngủ nghỉ, sinh lý,.. vì nó gần như là không thể thiếu. Sau đó mới đến các nhu cầu cấp cao hơn như sự an toàn, kết nối hay ở những bậc cao hơn là được tôn trọng, được thể hiện bản thân.

5 cấp bậc của Tháp nhu cầu Maslow:

Tầng 1: Nhu cầu cơ bản (basic needs)

Nhu cầu cơ bản như ăn, uống, ngủ, nghỉ ngơi, tình dục…là những nhu cầu mạnh mẽ nhất và không thể thiếu được của con người. Nó được xếp ở dưới cùng của Tháp nhu cầu Maslow. Nếu thiếu đi những nhu cầu cơ bản này thì chúng ta không thể tồn tại được, và những nhu cầu cao hơn cũng không thể xuất hiện.

Tầng 2: Nhu cầu về an toàn – được bảo vệ (safety needs)

Tầng thứ hai của Tháp nhu cầu Maslow là sự an toàn. Đó là việc bạn không chỉ ăn thôi chưa đủ, mà còn phải là ăn những thức ăn sạch, hít thở trong bầu không khí trong lành, được sống trong môi trường đảm bảo trật tự an ninh.

Tầng 3: Nhu cầu về xã hội – kết nối (social needs)

Sau nhu cầu được bảo vệ là nhu cầu kết nối với xã hội. Ở tầng thứ ba này, thể hiện mỗi người đều mong muốn được gắn bó với một tổ chức hay một nơi nào đó, và muốn được yêu thương. Vì vậy, chúng ta luôn muốn có những mối quan hệ như bạn bè, đồng nghiệp, gia đình, các câu lạc bộ đội, nhóm,..

Tầng 4: Nhu cầu về được quý trọng (esteem needs)

Có 2 trạng thái đối với nhu cầu ở bậc thứ 4 này, đó là: Nhu cầu được người khác quý trọng và công nhận bản thân. Ngoài ra là việc tự mình tôn trọng bản thân và tự tin vào năng lực của mình. Khi đáp ứng được nhu cầu thứ ba là nhu cầu về kết nối trong xã hội thì con người trong một tập thể muốn có nhu cầu được tôn trọng và công nhận năng lực của mình. Đó là động lực thúc đẩy họ nỗ lực hơn trong công việc.

Tầng 5: Nhu cầu thể hiện mình (self-actualizing needs)

Nhu cầu ở bậc thứ 5 này cũng là nhu cầu khó đạt được nhất. Theo Maslow, nhu cầu của cá nhân muốn được là chính mình, được làm việc  mà bản thân sinh ra để làm. Đó là sự khát khao của mỗi cá thể trong việc thể hiện thế mạnh của bản thân, cống hiến sức lực của mình cho xã hội.

Những ứng dụng của Tháp nhu cầu Maslow:

Có thể kể đến những ứng dụng của Tháp nhu cầu Maslow trong quản trị nhân sự, chẳng hạn như trong một công ty Tháp nhu cầu Maslow được thể hiện qua

1. Đáp ứng Nhu cầu cơ bản: Trả lương cho nhân viên xứng đáng và công bằng.

2. Đáp ứng nhu cầu an toàn: Tạo nên nơi làm việc và các điều kiện khác tốt để nhân viên yên tâm làm việc.

3. Bảo đảm đáp ứng nhu cầu xã hội: Tạo nên văn hóa làm việc qua các hình thức đội nhóm, giữa các phòng ban hay công đoàn, các hoạt động khác như: teambuilding, du lịch,..

4. Nhu cầu được tôn trọng: Xây dựng lộ trình thăng tiến rõ ràng cho nhân viên: mức lương, vị trí, quyền hạn, trách nhiệm.

5. Nhu cầu thể hiện bản thân: Cung cấp các cơ hội phát triển cho các thế mạnh bản thân

Mỗi cá thể đều tồn tại cho riêng mình 5 bậc thang nhu cầu khác nhau. Hiểu rõ và biết cách ứng dụng Tháp nhu cầu Maslow trong việc giải quyết các vấn đề trong cuộc sống sẽ giúp mỗi người thành công hơn.